Fundacja FPS (Fundacja Fundusz Pomocy Studentom, Polish Student Support Fund) to w pełni niezależna, ogólnopolska organizacja pozarządowa o szerokim profilu aktywności (akcje informacyjne, nadzór obywatelski, edukacja, wydawnictwa, konkursy, konferencje). Statut fundacji umożliwia jej prowadzenie działalności nieodpłatnej, statutowej odpłatnej i gospodarczej.

Fundacja jest krajowym liderem w trzech obszarach działalności:
– obywatelskie monitoringi uczelni i instytucji naukowych,
– promowanie ruchu naukowego studentów i doktorantów,
– analiza kondycji szkolnictwa wyższego z perspektywy studentów i doktorantów.

Specjalnością FPS jest prowadzenie obywatelskich monitoringów w obszarze nauki i szkolnictwa wyższego. Fundacja bada akty prawne i sposób wydawania pieniędzy publicznych pod kątem:
– równego dostępu obywateli do pomocy publicznej;
– działania organów administracyjnych w granicach prawa;
– obiektywnych (nieuznaniowych) kryteriów przyznawania pomocy publicznej;
– przejrzystości procedur decyzyjnych, przetargowych i konkursowych;
– profesjonalizmu, racjonalności, efektywności i innych dobrych praktyk w działaniu instytucji publicznych;
– prostoty, minimalizmu, czytelności i jednoznaczności regulacji prawnych;
– przestrzegania reguł konsultacji społecznych i partycypacji obywatelskiej;
– priorytetu interesu publicznego przed korporacyjnym i partykularnym.

Historia fundacji

Fundacja FPS powstała 4 lutego 2008 r. z przekształcenia warszawskiej fundacji Optimi Elaturi (działającej w latach 1994-2008). Najważniejszymi, wieloletnimi projektami Optimi Elaturi były: program stypendialny dla Polaków podejmujących naukę na granicą Euroenthusiast, program dotacji dla kół naukowych i innych zorganizowanych grup studentów Egida, czasopisma „Gazeta Studencka” i „Gazeta dla Maturzystów”, program warsztatowy Praktyczna Szkoła Dziennikarstwa.

Moment zmiany nazwy na Fundację FPS wiązał się z rozpoczęciem aktywności w skali ogólnopolskiej oraz znacznym rozszerzeniem profilu działania. W latach 2008-2013 fundacja współorganizowała duże ogólnokrajowe kampanie informacyjne (np. Od kiedy euro w Polsce?; Nie zagłosujesz, nie będziesz mógł narzekać) lub prowadziła je samodzielnie (np. Kto wygrywa na prywatyzacji?; O prawach studenta na pierwszym roku studiów; Otwarte Akademickie Mistrzostwa Polski Inwestorów). Przeprowadziła cztery edycje konkursu na esej dotyczący pożądanych rozwiązań w obszarze szkolnictwa wyższego (Konfrontacje – Akademickie Mistrzostwa Polski Autorów Tekstów), rozpoczęła monitorowanie regulacji wewnętrznych obowiązujących na uczelniach (dwie pierwsze edycje programu Watchdog.edu.pl) oraz promowanie ruchu naukowego studentów i doktorantów (program StRuNa).

Kampania FPS pt. Kto wygrywa na prywatyzacji? otrzymała nagrodę ministra skarbu dla najlepszego projektu z zakresu edukacji ekonomicznej zrealizowanego w roku 2010. Programy StRuNa i Konfrontacje zajęły odpowiednio pierwsze i trzecie miejsce wśród najwyżej punktowanych projektów w konkursie ministra nauki i szkolnictwa wyższego pod nazwą Organizowanie i animowanie działań na rzecz środowiska akademickiego.

Od roku 2013 głównym obszarem aktywności fundacji jest nadzorowanie instytucji publicznych oraz monitorowanie sposobu,w jaki wydawane są pieniądze pochodzące z budżetu państwa. Największe zrealizowane dotychczas projekty z zakresu kontroli obywatelskiej to:
– Nadzór nad dystrybucją bezzwrotnej pomocy publicznej dla studentów;
– Działania nadzorcze nad dystrybucją świadczeń z pieniędzy publicznych wśród studentów uczelni prywatnych i państwowych uczelni zawodowych;
– PSW 205 – monitoring uczelnianych rejestrów organizacji studenckich;
– WatchDoctor – obywatelski nadzór nad działąniem podmiotów leczniczych;
– Monitoring wsparcia publicznego dla doktorantów i zabezpieczenia ich praw w umowach;
– Wykrywanie i usuwanie niedozwolonych barier dostępu do studiów drugiego i trzeciego stopnia;
– Monitoring otwartych konkursów na zatrudnienie nauczycieli akademickich.

Działalność fundacji znacznie wykracza poza cele, które sugeruje pełne brzmienie jej nazwy (Fundacja Fundusz Pomocy Studentom). Adresatami działań fundacji poza studentami są między innymi doktoranci, osoby wchodzące na rynek pracy, osoby i instytucje współfinansujące studia.

Misja, hasła i zasady fundacji

Misją fundacji jest:
– ochrona praw studentów i doktorantów,
– stwarzanie warunków do rozwoju szczególnie uzdolnionych młodych naukowców,
– kształtowanie świadomych swoich praw obywateli, podatników, konsumentów,
– monitorowanie sposobu wykorzystania pieniędzy publicznych przeznaczonych na wsparcie młodzieży, nauki i edukacji wyższej.

W swej działalności fundacja posługuje się hasłami, które podkreślają jej najważniejsze cele: „Bronimy wspólnego!”, „Wyższy poziom aktywności obywatelskiej”, „Niezależne inicjatywy na rzecz studentów i doktorantów”, „Obywatelski monitoring instytucji publicznych w obszarze nauki i edukacji”, „Pomagamy zdolnym i ambitnym”, „Zapewniamy lepszą perspektywę”, „Ambitna strona studiów”.

Fundacja ma własny zbiór standardów, którymi kieruje się podczas realizacji projektów naukowych i edukacyjnych. FPS opiera się na oryginalnych narzędziach i metodach działania, dąży do tego, aby jego projekty były rozwiązaniami wzorcowymi dla innych podmiotów – również tych, które działają poza środowiskiem studentów i doktorantów. Każdy projekt fundacji – niezależnie od efektów badawczych, edukacyjnych czy popularyzatorskich – musi zakończyć się opracowaniem przynajmniej jednego trwałego dzieła, które ma praktyczne zastosowanie, np. raportu, folderu, książki, elektronicznego zbioru danych, aplikacji komputerowej, strony internetowej, filmu szkoleniowego, audycji lub scenariusza działań. FPS nie realizuje projektów o charakterze integracyjnym, rekreacyjnym, jubileuszowym oraz takich, które promują podmiot, a nie treść jego działań.

Unikalne zasoby fundacji

Fundacja FPS jako jedyna kataloguje wszystkie aktywne koła naukowe studentów i doktorantów w Polsce (baza ponad 4,2 tys. podmiotów). Pośredniczy w kontaktach między nimi i organizuje dla corocznie od 2011 roku duży ogólnopolski konkurs w 10 kategoriach.

FPS ma duże doświadczenie w pozyskiwaniu informacji publicznych. Spory między fundacją a instytucjami, które utrudniały jej dostęp do niezbędnych materiałów źródłowych, zaowocowały już ponad 50 korzystnymi dla fundacji rozstrzygnięciami w postępowaniach przed wojewódzkimi sądami administracyjnymi.

FPS jest najważniejszym organizatorem obywatelskich działań nadzorczych nad instytucjami akademickimi. Dzięki fundacji zbadano sposób wywiązywania się ponad 180 uczelni z różnych obowiązków ustawowych. Były wśród nich największe uczelnie publiczne i niepubliczne. Rekomendacje fundacji przyczyniły się do zmiany stu kilkudziesięciu wewnętrznych aktów prawnych obowiązujących w polskich szkołach wyższych.

FPS ma cenną sieć kontaktów w organizacjach zajmujących się nadzorem obywatelskim. Współpracuje z największymi organizacjami tego typu w Polsce, jak Fundacja im. S. Batorego czy Stowarzyszenie Sieć Obywatelska – Watchdog Polska. Utrzymuje również kontakty z organizacjami w innych krajach Europy (efektem międzynarodowej współpracy fundacji była m.in. akcja pomocy dla uchodźców wewnętrznych na Ukrainie).

Wśród współpracowników fundacji są m.in.: utytułowani wykładowcy prawa, ekonomii, socjologii, dziennikarstwa i politologii z największych ośrodków akademickich w Polsce; doktoranci i absolwenci kilkunastu polskich i zagranicznych uczelni; byli pracownicy i współpracownicy instytucji odpowiedzialnych za reprezentowanie poszczególnych interesów grupowych w ramach środowiska akademickiego oraz za nadzorowanie i monitorowanie działań uczelni.

FPS pełni funkcję depozytariusza (instytucji odpowiedzialnej za interpretację postanowień, publiczne prezentowanie, promowanie treści i właściwy sposób wprowadzania zmian) w odniesieniu do kodeksu dobrych praktyk w zakresie organizacji i przeprowadzania praktyk studenckich (tzw. KDSP, Kodeks Dobrych Studenckich Praktyk).

Osoby reprezentujące fundację
prezes zarządu fundacji – Robert Pawłowski
przewodniczący rady fundacji – Dariusz Bednarczyk
dyrektor programowy fundacji – Tomasz Lewiński

Wydawnictwa fundacji

• Uczelnie dla nas!, D. Rafalska (red.), Fundacja FPS, Warszawa 2010, ISBN 978-83-931991-0-5
• Studia dla nas!, D. Rafalska (red.), Fundacja FPS, Warszawa 2011, ISBN 978-83-931991-2-9
• Watchdod.edu.pl – działania nadzorcze nad dystrybucją bezzwrotnej pomocy publicznej dla studentów i doktorantów, T. Lewiński (red.), Warszawa 2011, ISBN 978-83-931991-1-2
• Watchdod.edu.pl – edycja 2. – działania nadzorcze nad dystrybucją świadczeń z pieniędzy publicznych wśród studentów uczelni prywatnych i państwowych uczelni zawodowych, M. Golińska, T. Lewiński, R. Pawłowski i N. Rycko (red.), Fundacja FPS, Warszawa 2012, ISBN 978-83-931991-4-3
• Rynek pracy dla nas!, D. Rafalska (red.), Fundacja FPS, Warszawa 2012, ISBN 978-83-931991-3-6
• Dobre studenckie praktyki – kodeks, opinie, przykłady, D. Rafalska (red.), Fundacja FPS, Warszawa 2013, ISBN 978-83-931991-5-0
• WatchDoctor – obywatelski nadzór nad działaniem przychodni lekarskich, D. Rafalska (red.), Fundacja FPS, ISBN 978-83-931991-6-7, Warszawa 2014
• Watchdog.edu.pl #3 – Jak instytucje publiczne wspierają doktorantów, R. Pawłowski i D. Rafalska (red.), Fundacja FPS, Warszawa 2016, ISBN 978-83-931991-7-4
• Watchdog.edu.pl #4 – Czy gorsi kandydaci wypierają lepszych podczas rekrutacji na drugi i trzeci stopień studiów?, R. Pawłowski i D. Rafalska (red.), Fundacja FPS, Warszawa 2016, ISBN 978-83-931991-8-1
• Watchdog.edu.pl #5 – Otwarte i uczciwe konkursy na stanowiska nauczycieli akademickich - reguła czy wyjątek?, R. Pawłowski i D. Rafalska (red.), Fundacja FPS, Warszawa 2016, ISBN 978-83-931991-9-8
• Bądź oryginalny! Edycja tekstów naukowych i respektowanie praw autorskich, R. Pawłowski i D. Rafalska (red.), Fundacja FPS, Warszawa 2016, ISBN 978-83-946859-0-4
• Watchdog.edu.pl #6 – Studenci i doktoranci przeciw plaagiatom, R. Pawłowski i D. Rafalska (red.), Fundacja FPS, Warszawa 2016, ISBN 978-83-946859-1-1
• Watchdog.edu.pl #7 – Transparentne uczelnie, R. Pawłowski i D. Rafalska (red.), Fundacja FPS, Warszawa 2017, ISBN 978-83-946859-2-8
• Watchdog.edu.pl #8. Czy uczelnie mogą być bardziej eko?; T. Lewiński, R. Pawłowski i D. Rafalska (red.), Warszawa 2022, ISBN 978-83-946859-3-5
• ekoPOMYSŁY – proekologiczne rozwiązania na wybranych polskich uczelniach, które zasługują na upowszechnienie, T. Lewiński, R. Pawłowski i D. Rafalska (red.), Warszawa 2022, ISBN 978-83-946859-4-2